Türkiye’deki PKK Çatışmasında Artan Ölümler
2015 yılının Temmuz ayında iki buçuk yıllık çatışmasızlık sürecinin sona ermesinin ardından yeniden alevlenen PKK çatışması otuz iki yıllık tarihindeki en ölümcül safhalarından birine sahne oluyor. Çoğunluğu Kürt güneydoğudaki vatandaşların hayatını sekteye uğratan çatışmalar zaman zaman ülkenin en büyük kentlerine de sıçrıyor.
Uluslararası Kriz Grubu tırmanan şiddetin yol açtığı ölümleri açık kaynaklara dayandırarak kayıt altına almaktadır. Bunun için Türkçe yayın organları, bölgede faaliyet gösteren insan hakları kuruluşları ve Türk Silahlı Kuvvetleri açıklamalarını takip etmektedir. Kriz Grubu’nun açık kaynaklara dayandırdığı verilere göre Temmuz 2015'ten beri (son güncelleme: ),
Filtreleme fonksiyonu ile farklı kategorilere ve tarihlere göre arama yapabilirsiniz.
Güvenlik güçleri ile PKK militanları arasındaki çatışmalar 2015/2016 kış aylarında iyice tırmandı. Bu dönemde güvenlik güçleri “kamu düzenini yeniden sağlamak” amacıyla, PKK gençlik yapılanmasının barikat ve hendekler vasıtasıyla hakimiyet kurmaya çabaladığı ilçe ve mahallelerde haftalar ve aylar süren sokağa çıkma yasakları uygulamaya başladı.
Kriz Grubu’nun bu konudaki en güncel analizine buradan ulaşabilirsiniz.
Kategorilere göre dağılımı görmek için aşağıdaki kutulara tıklayabilirsiniz.
A total of security force members have died in militant attacks and clashes with the PKK since July 2015, including soldiers, police officers, and village guards (ethnically Kurdish paramilitaries armed and funded by the Turkish government).
Improvised explosive devices (IEDs) and car bombings have claimed the lives of , or per cent of all state security force members killed since the end of the ceasefire. An additional , or per cent of security force members, have been killed by urban snipers, while an additional , or per cent have been killed in attacks involving rocket propelled grenades. All other deaths occurred during militant attacks or clashes which were not described in detail in media reports or official military announcements.
At least civilians have died since July 2015. , or per cent, were killed in curfew zones.
‘youth of unknown affiliation’ have also been killed, of which, or per cent, were killed in curfew zones.
The names of an additional individuals who were allegedly killed in the conflict since July 2015 have been released by local Kurdish rights groups, but cannot be confirmed through Crisis Group's open-source methodology. These casualties are recorded as 'unconfirmed' deaths by Crisis Group.
The deaths of PKK militants have been confirmed by Crisis Group since July 2015. Confirmation of militant casualties is complicated by the PKK's practice of announcing the deaths of its members weeks, months, or even years after they are killed in fighting.
At least members of the People's Defence Force (HPG), the PKK's primary armed wing, have been killed since July 2015. militants of the Civil Protection Units (YPS), a loose network of PKK urban youth militias, and members of the Kurdistan Freedom Falcons (TAK), a PKK affiliate responsible for attacks in western Turkey, were killed over the same time period.
Daha önce güneydoğunun kırsal alanlarında ve dağlarında yaşanan çatışmalar Aralık 2015 ve Nisan 2016 arasında ağırlıklı olarak bölgedeki kentsel yerleşim alanlarına yayılmıştır.
, or per cent, of all persons killed since July 2015 have died in urban curfew zones. An additional , or per cent of all deaths, occurred in urban settings where a curfew was not in effect.
PKK Mart 2013’te eylemsizlik ilan etti. Bununla birlikte 2012 sonunda Ankara ile başlamış olan çözüm müzakereleri hız kazanmış oldu. Eylemsizlik ve çözüm müzakereleri otuz yıldan fazla süredir devam eden çatışmanın sonlandırılması için en iyi fırsatlardan birini oluşturuyordu. Buna rağmen, Kriz Grubu’nun 2011’den beri düzenli olarak kaydettiği veriler, eylemsizlik sırasında dahi şiddetin düşük yoğunlukta devam ettiğini ve az sayıda da olsa ölümün gerçekleştiğini gösteriyor.
Ocak 2011 ve Haziran 2015 arasında toplamda en az 153 sivil, 327 güvenlik gücü mensubu ve 558 PKK militanı çatışmalarda öldü.
Mart 2013’te başlayan ve Temmuz 2015’te sona eren eylemsizlik süresince en az 63 sivil, 25 güvenlik gücü mensubu, ve 25 PKK militanı öldü. Ekim 2014’te artış gözlenmesinin sebebi ülke çapında Kürt grupların 6-8 Ekim tarihlerinde Ankara’nın Kobani’deki IŞİD (Irak Şam İslam Devleti) kuşatmasına tepkisiz kalmasını protesto amaçlı yaptığı gösterilerdi. Bu olaylarda 42 sivil hayatını kaybetti.
Kriz Grubu 2011’den beri PKK çatışmasında öldüğü açıklanan isimleri açık kaynaklar ile doğrulayarak bir veri tabanında kayıt altına almaktadır.
Çatışmaların yeniden alevlenmesi ile ölümlerin toplam sayısı konusundaki belirsizliğe ışık tutmak amacıyla Kriz Grubu Temmuz 2015’ten beri öldüğü açıklanan kişilerin ismini geliştirdiği açık kaynak metodolojisi ile doğrulayarak veri tabanına dahil etmektedir. Yalnızca ismi açıklanmış olan kişiler Temmuz 2015 sonrası verilere dahil edilmiştir. Açıklanan isimler basında çıkan haberler ve/veya sosyal medya aramaları aracılığıyla yaş gibi biyografik veriler, özgün fotoğraflar, cenaze törenlerine ait fotoğraf veya haberler, ve/veya ölen kişinin ailesi ve yakınları ile basında çıkan röportajlara dayandırılarak doğrulanmaktadır. İsmi açıklanan, ancak ek veriler ile öldüğü netleştirilemeyen kişiler ‘doğrulanamayan’ kategorisine dahil edilmektedir.
Her kategori için başvurulan veri toplama yöntemi ile ilgili daha fazla bilgi almak için aşağıdaki kategorilere tıklayabilirsiniz:
Devlete bağlı güvenlik gücü mensupları üç kategoride kaydedilmektedir: asker, polis ve korucular. Kriz Grubu yaşamını yitiren güvenlik gücü mensuplarına dair verileri basında çıkan şehit haberlerine, cenaze törenleri ile ilgili haberlere ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nin resmi açıklamalarına dayandırmaktadır. Bu kategorideki verilere doğrudan PKK militanları ile çatışmalarda yaşamını yitiren güvenlik gücü mensuplarının yanı sıra görev dışındayken çatışma bölgelerinde öldürülenler de dahil edilmektedir. Kriz Grubu trafik kazalarını, intihar vakalarını veya diğer çatışma dışı kayıpları – açıkça basında güvenlik operasyonları ile ilişkilendirilmedikleri sürece – veri tabanına dahil etmemektedir.
Kriz Grubu, sivil ölümler için Türkçe basında çıkan haberlerin yanı sıra Kürt hareketine yakınlığı ile anılan ve çatışmalarda ölen isimler konusunda çoğunlukla güvenilir veriler sunan Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TIHV) ve Mazlum-Der gibi kuruluşların açıklama ve verilerini dikkate almaktadır.
Kriz Grubu, açıklanan isimlerin sivil olup olmadığını tutarlı bir metodolojiyle araştırmaktadır. Buna göre, bir ismin sivil olarak sınıflandırılması için aşağıdaki kriterlerin geçerli olması gerekmektedir: i. açıklanan ismin basında çıkan haberler veya diğer kaynaklar ile çatışmaya katılmadığının kesin olarak doğrulanması; ii. açıklanan ismin yaşı veya diğer faktörler göz önünde bulundurulduğunda silahlı mücadeleye katılım olasılığının düşük olması; iii. açıklanan ölümün sokağa çıkma yasağının olduğu bölgelerin dışında gerçekleşmesi.
Çatışmaların güneydoğudaki kentsel yerleşim alanlarına kayması ve sivil giyimli PKK’lı genç milislerin ortaya çıkması sonucunda sivil ve militan arasındaki çizgi git gide belirsizleşmiştir. Dolayısıyla öldüğü kesin olarak tespit edilen bazı isimlerin sivil olduğu doğrulanamazken PKK veya ona bağlı gruplar da bu isimleri kendi mensupları olarak açıklamamıştır. Bu belirsizliği yansıtmak amacıyla Kriz Grubu çatışma bölgelerinde öldüğünü doğrulayabildiği, fakat PKK veya bağlantılı gruplarla ilişkisi olup olmadığını belirleyemediği 16-35 yaş arasındaki kadın veya erkekleri ‘Tanımlanamayan Genç Ölüm’ olarak sınıflandırmıştır.
Öldürülen PKK militanlarına dair veriler basında çıkan Türkçe haberlere, veya PKK’ya bağlı gruplar ile ilişkili online haber kaynaklarına dayandırılmaktadır. PKK’nın silahlı kanadı HPG, gençlik yapılanması YPS ve örgüt bağlantılı TAK çatışmalarda ölen militanlarının isimlerini bazı biyografik bilgiler ile birlikte yayınlamaktadır.
PKK bilinmeyen sebeplerle bazı mensuplarının ölümünü haftalar, aylar hatta yıllar sonra açıklayabilmektedir. Bu da PKK ölümlerinin veri tabanına dahil edilmesinde gecikmeye yol açmaktadır.
Mayıs 2016’da askeri kaynaklar 7000’den fazla PKK militanının Temmuz 2015’te başlayan çatışmalarda öldürüldüğünü açıklamıştır. Kriz Grubu yalnızca açık kaynak metodolojisi ile öldüğünü doğrulayabildiği isimleri veri tabanına dahil etmektedir. Dolayısıyla bu kategoriye dahil edilen isimler güncelleme tarihi itibariyle Kriz Grubu’nun ölümünü doğrayabildiği PKK militanını, yani asgari sayıyı yansıtmaktadır
‘Tanımlanamayan genç’, ‘sivil’ ve ‘PKK militanı’ kategorilerindeki 100’den fazla ismin öldüğü tarih net olarak bilinmemektedir. Bu kişiler çoğunlukla haftalar ve aylar süren sokağa çıkma yasaklarının ilan edildiği bölgelerde veya kırsal/dağlık bölgelerde ölmüştür. Günü doğrulanamayan ancak hangi ayda gerçekleştiği bilinen ölümler Kriz Grubu veri tabanında söz konusu ayın son gününe eklenmektedir.